Deset pesama jugoslovenskog progresivnog rocka koje verovatno nikad niste čuli

Fama koju su jugoslovenski rock kritičari stvorili oko ovdašnjeg novog talasa stvorila je utisak da zapravo ni pre novog talasa ni nakon njega rock muzičari u ovim krajevima nisu stvorili ništa vredno spomena - što je strahovita glupost i polupismena predrasuda. Progresivni rock obeležio je sedamdesete godine i u tom razdoblju u Jugoslaviji stvoreno je i objavljeno mnogo sjajne muzike koju su mediji tokom osamdesetih i nakon toga ignorisali. Pokušaćemo da koliko-toliko ispravimo nepravdu i podsetimo na neko zaboravljeno drago kamenje jugoslovenskog prog rocka, izbegavajući opšta mesta poput Bijelog Dugmeta ili Smaka.

Grupa 220 - Bijeg (1975)

Bend koji je prvi objavio autorski rock album u Jugoslaviji zapravo je bitan po kreativnom naboju koji su stvorili autori koji su nakon razlaza ostavili mnogo dublji trag u bendovima koje su kasnije osnovali - Husein Hasanefendić (Parni Valjak), Jurica Pađen (Aerodrom) i Piko Stančić (Film, Le Cinema). "Bijeg" je pesma koja bi se bez problema našla na albumu Crosby, Stills & Nash, na primer.

Miodrag Bata Kostić - Tvoj put (1975)

Poslušajte pažljivo rif sa početka ove pesme - Rage Against The Machine odsvirali su manje-više isti rif dvadesetak godina kasnije i zaradili mnogo novca s njim. Miodrag Bata Kostić ostao je upamćen kao gitarista Yu Grupe, a ovaj njegov solo rad našao se na albumu "Kongres Rock majstora" (Jugoton 1975)

Ljupka Dimitrovska - Šta je, tu je (1975)

Prvi album pevačice upamćene po lakim šlager notama sa festivala zabavne muzike doneo je i ovo prog-rock iznenađenje čiji autor je Nikica Kalođera, takođe generalno upamćen po daleko drugačijoj muzici.

Indexi - Modra rijeka (1978)

Indexi su na ovom prog rock brilijantu pokazali svu svoju kompozitorsku, aranžersku i sviračku nadmoć koja je sve ostale jugoslovenske rockere ostavila dvadeset spratova niže. Ova pesma, koju je na stihove Maka Dizdara komponovao Slobodan Boda Kovačević verovatno je jedan od svetskih vrhova progresivnog rocka kao žanra. Pošto je iste stihove praktično istovremeno uglazbio i drugi velikan - Arsen Dedić, poslušajte njegovu verziju Modre rijeke i shvatićete koliko svetlosnih godina su Indexi bili ispred ostatka jugoslovenske muzičke scene.

Buldožer - Yes My Baby No (1975)

Ako ste pomislili da će lista proći bez njih, varate se. Slovenački rođaci Zappe Franka nikada nisu prestali da začuđuju i vuku napred u budućnost. Pesma Borisa Belea koja zatvara njihov debi album "Pljuni istini u oči" nalazi se na granici između psihodeličnog rocka i prog-rocka.

Igra staklenih perli - Gušterov trg (1978)

Negde oko 1993 dopisivao sam se sa Jello Biafrom (Dead Kennedys) i jedno od prvih njegovih pitanja bilo je "Imaš li ploču Igra staklenih perli - prvi album?". Ova ploča, štampana u skromnih hiljadu primeraka (inače, početni tiraž gotovo svih vinila u SFRJ bio je 5 hiljada) danas širom sveta među diskofilima košta celo bogatstvo, a objavljeno je i nekoliko reizdanja u Americi i Evropi. Poslušajte zašto je to tako.

Dah - Osećaj (1976)

Grupa Dah ostala je upamćena po one-hit-wonderu i možda prvom svetskom hitu koji je nastao u Jugoslaviji - Šošana. Na istom albumu našao se i ovaj epski prog-rock biser Zlatka Manojlovića, gitariste danas najpoznatijeg po solo numeri Jednoj ženi, kojom je dugo počinjao noćni program Radio Beograda. Budite strpljivi sa ovom pesmom, uvod traje oko tri minuta, a tek tada počinje da se dešava ono najbitnije.

Nepočin - Novi dan (1977)

Danas potpuno zaboravljena grupa koja zvuči veoma ubedljivo, kompozitorski i svirački zrelo i što je uvek u Jugoslaviji bilo bolna tačka, a kod grupe Nepočin jača strana - imala je i dobar vokal Halila Mekića koji je takođe kompozitor i aranžer. Dodamo li tome i fenomenalno iznenađenje - flautu Ismeta Kurtovića koja podseća na Iana Andersona (Jethro Tull) ali i na Floriana Schneidera (Kraftwerk). Još jedan fini kuriozitet - omot albuma "Svijet po kojem gazim" (PGP RTB 1977) potpisao je Igor Kordej, hrvatski i jugoslovenski strip autor koji je danas jedan od najtraženijih svetskih crtača stripa.

Drago Mlinarec - Dijete zvijezda (1972)

Dete-zvezda je pojam koji je skovao Artur Klark u svom romanu "2001 Odiseja u svemiru" (1968), za čiju ekranizaciju se postarao Stenli Kjubrik iste godine kada je roman objavljen. Pojam označava sledeći stepenik u evoluciji ljudskog roda. Pored toga što je bio u toku sa dobrim knjigama i filmovima, Drago Mlinarec je umeo i da napravi pesmu koja je zvučala vrlo ažurno u odnosu na najprogresivniji svetski zvuk tog vremena.

Maja de Rado i Porodična manufaktura crnog hleba - Nešto (1973)

Danas gotovo zaboravljeni beogradski bend koji zvuči kao ovdašnja verzija Shocking Blue ili Jefferson Airplane. Bili su aktivni od 1968-75' i ostavili su za sobom danas kultni album "Stvaranje" (PGP RTB 1974) i tri singlice. Osnivač benda, Jugoslav Vlahović nakon razlaza benda ostvario je sjajnu karijeru kao ilustrator i karikaturista.

Bonus video: