ZVALI SU GA ČELIK, BIO JE NAJOPASNIJI VOJNIK OVK! S metkom u ramenu Priština ga je posle Haga dočekala KAO HEROJA

Pred Tribunalom u Hagu godine 2004, na današnji dan počelo je prvo suđenje kosovskim Albancima za ratne zločine tokom sukoba na Kosovu.

Na optuženičkoj klupi tada su se zbog nezakonitog pritvaranja mučenja i ubistva albanskih i srpskih zarobljenika u logoru Lapušnik kod Glogovca u leto 1998 našli Fatmir Ljimaj, Haradin Baljaj i Isak Musljiu.

Fatmir Ljimaj (42) inače, rođen je u selu Banja, kod Mališeva u centralnom Kosovu, a karijeru političara započinje još kao član navijača fudbalskog kluba iz Prištine, gde se njegova porodica seli 1979. godine.

Od tada, život ga sa fudbalskog stadiona odvodi na ratište, a iz skupštinske sale u sudnicu, gde je bivši komandant OVK u četvrtak oslobođen optužbi u poslednjem u nizu postupaka pokrenutih protiv njega.

Još u srednjoj školi u Prištini, u vreme kada širom bivše Jugoslavije rastu međuetničke i političke tenzije, Ljimaj se susreće sa segregacijom albanskih i srpskih učenika.

To ga navodi da se priključi navijačima Fudbalskog kluba “Plisat” – nazvanog po tradicionalnoj kapi kosovskih Albanaca – koji organizuju manje proteste na utakmicama, jednom od retkih mesta na kojima je u to vreme uopšte moguće izraziti bilo kakvo nezadovoljstvo.

- U to vreme srpska policija je na ulicama tukla i zlostavljala Albance koji nose plis - rekao je Ljimaj ranije za BIRN.

Kada režim Slobodana Miloševića pooštri nasilje nad kosovskim Albancima, Ljimaj, po završetku studija prava u Prištini, zaključuje da je vreme za odlučnije korake protiv represije.

U leto 1996. godine, on i njegovi prijatelji sa fakulteta sastaju se u njegovom stanu u glavnom gradu sa političkim aktivistima – među njima aktuelnim liderom opozicionog nacionalističkog pokreta “Samoopredeljenje”, poslanikom Redžepom Selimijem – i odlučuju da postanu aktivni članovi OVK.

U tom periodu OVK još uglavnom radi na organizovanju i naoružavanju širom Kosova.

Opasan vojnik na ratištu

Ljimajev stan navodno je jedan od nekoliko tajnih štabova OVK u kojima srpska policija vrši raciju 1997. godine, neposredno posle pogibije pripadnika OVK Zahira Pajazitija.

Posle hapšenja brata Demira, Ljimaj beži u Švajcarsku, ali se vraća već u martu 1998. godine i pridružuje 30-orici boraca u Likovcu, u opštini Srbica.

Ljimaj, koji je bio ranjen a metak mu je ostao u ramenu, poznat je kao strog i disciplinovan komandant.

“Neću dozvoliti nijednom nadređenom ili podređenom da krši pravila i disciplinu OVK”, izjavio je 21. maja 1999. pred stotinama vojnika okupljenih u selu Elšan, na zapadu Kosova.

Međutim, manje je poznato kako je dobio nadimak “Čelik”. Tako se, naime, zvala radio-veza kojom je OVK komunicirala sa svojim borcima još u fazi organizovanja.

Ljimaju na frontu telefonom javljaju da je postavljen za zamenika ministra odbrane u vladi u senci koju su osnovali čovek koji će posle rata postati prvi predsednik Kosova, Ibrahim Rugova, i aktuelni premijer Hašim Tači.

“Dokazaćemo da smo spremni da se borimo ne samo na ratištu već i u politici”, rekao je Ljimaj u govoru održanom 2. jula 1999. godine pred hiljadama ljudi koji su izašli na ulice glavnog grada da proslave oslobođenje posle okončanju sukoba sa srpskim snagama.

Oslobođen u inostranstvu, ponovo na suđenju kod kuće

Međutim, u godinama posle sukoba, nad Ljimajevu političku karijeru nadvija se senka suđenja pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ).

Haški tribunal 2003. godine podiže optužnicu protiv Ljimaja i bivših pripadnika OVK Isaka Muslijua i Hajradina Balje zbog ratnih zločina počinjenih nad Srbima i Albancima osumnjičenim za saradnju sa Beogradom tokom rata.

Međutim, njega oslobađaju optužbi u novembru 2005. godine, a na ulicama Prištine dočekuju ga kao heroja.

Ponovo mu se sudi u Hagu 2007. godine, nakon što je kosovski Albanac Beka Bekaj osuđen za zastrašivanje svedoka, ali ga ponovo puštaju na slobodu.

Ljimaj dvaput gubi izbornu trku za gradonačelnika Prištine, da bi na opštim izborima 2007. godine osvojio najveći broj glasova posle Tačija, bivšeg političkog vođe OVK.

Tači imenuje svog vernog “komandanta Čelika” za ministra saobraćaja – ali njegov dalji politički uspon koče nove optužnice.

Misija vladavine prava EU na Kosovu (Euleks) u aprilu 2010. pretresa njegov stan u Prištini i kuću u Mališevu. Dve godine kasnije, optužen je za organizovani kriminal i korupciju u Ministarstvu saobraćaja.

U međuvremenu, Ljimaj i još devetorica bivših pripadnika OVK u leto 2011. terete se za ratne zločine nad civilima i ratnim zarobljenicima zbog zlostavljanja srpskih i albanskih civila i srpskih ratnih zarobljenika i policajaca držanih u zarobljeništvu u improvizovanom logoru OVK u selu Klečka.

Ljimaj i ostali su prošle godine oslobođeni optužbi, nakon što je sudija proglasio neprihvatljivim iskaze i dnevnike ključnog svedoka, čuvara u logoru Klečka Agima Zogaja, poznatog kao “svedok Iks”.

Međutim, posle uložene tužbe Tužilaštva, Zogajevi iskazi i dnevnici ponovo se uvode u dokaze, a predmet se vraća na novo suđenje.

Ljimaj, koji je negirao krivicu, u nekoliko navrata opisuje slučaj kao politički motivisan i osporava Euleksovu nepristrasnost.

On za BIRN kaže da je do sada napisao oko 1.200 stranica knjige o “svemu što mu se lično događalo posle rata”, a ova poslednja oslobađajuća presuda svakako će naći mesto u njegovoj autobiografiji.

Inače, kosovski mediji preneli su danas da je Apelacioni sud u Ðakovici potvrdio presudu kojom je bivši komandant OVK i aktuelni potpredsednik tzv. kosovske vlade Fatmir Ljimaj oslobođen odgovornosti za ubistvo dva albanska civila 1998. godine.

Ljimaj je oslobođen optužbi da nije preduzeo "razumne i neophodne mere" kako bi sprečio ubistvo dva Albanaca u oktobru 1998, kada je bio komandant OVK.

Kako navode mediji, Apelacioni sud u Ðakovici u sredu je potvrdio presudu kojom se Ljimaj oslobađa odgovornosti za ratne zločine.

(Espreso.co.rs / BIRN)