PLAMEN DUŠANA SILNOG DANAS ČUVAJU DVA MONAHA I TRI ISPOSNIKA U PRIZRENU: Espreso na grobu najvećeg srpskog vladara (FOTO)

Stene i reka Bistrica, nedaleko od srca Prizrena, čuvaju najveći dragulj srpske istorije. Svega četiri kilometra udaljena je od grada zadužbina cara Dušana Silnog, najmoćnijeg vojskovođe naše istorije.

Od Srbije je, u vreme kad je vladao stvorio carstvo, koje je posled njegove smrti počelo da se raspada. Iako je umro prilično mlad, sebi je sazidao grobnicu. Reč je o manastiru Svetih Arhangela, u kojem su njegove mošti počivale od kad je umro, 1355. pa sve do 1927. godine.

Ekipa Espresa posetila je mesto na kojem su Dušanove mošti počivale više od 600 godina, sve dok one nisu prenete u Patrijaršiju u Beogradu, a potom sahranjene u beogradskoj Crkvi Svetog Marka.

Podrazumevalo se, naravno, da je ova lokacija obavezna za obilazak tokom posete Prizrenu.

Ipak, kako nije tako blizu, lokalni Albanci savetovali su nam prevoz, jer je kilometarsko pešačenje uz put vrlo rizično. Da ironija bude još veća, upravo su nas Albanci koji sada čine većinsko stanovništvo u gradu kojim je vladao Dušan, odvezli do mesta u kojem je počivao.

Dok se približavate ostacima ovog manastira, postajete svesni zbog čega je on dobio epitet srpskog "zida plača". Ušuškan među stenama, dok ga hladna Bistrica štiti sa jedne strane stoje samo ruševine onoga što je Dušan stvorio.

Bio je, kažu to jedan od najvećih i najlepših spomenika srednjeg veka, a podignut između 1348. i 1352. godine. Ovaj manastirski kompleks činili su velika crkva Svetih Arhanđela, manja crkva Svetog Nikole, konaci, biblioteka, bolnica i veliki manastirski zid, kojim je sve to bilo opasano.

Danas je od njega ostala samo ruina, i bleda senka onoga što je nekad bio.

Posle pada Prizrena pod Tursku vlast, 1455. godine došli su najteži dani za manastir, i upravo te posledice su vidljive i danas.

Manastir je tada dosta stradao, da bi u vremenu koje je sledilo stalno bio na udaru turskih vlasti, koje su podsticale njegovo razgrađivanje. Krajem 16. veka, kako pokazuju stari zapisi, Sveti Arhanđeli su potpuno zapusteli.

Da ironija bude još veća, od materijala sa ovog porušenog spomenika Sinan-paša je sebi podigao veliku džamiju, koja i danas dominira panoramom grada.

Štaviše, na arhitektonskom licu ove islamske bogomolje, koju je Sinan-paša podigao 1615. godine, i sada su vidljivi delovi dekorativne plastike, posebno kapitela, sa Svetih Arhanđela koji su uzidani u džamiju.

Inače, obe crkve koje su se nalazile u manastiru Svetih Arhanđela, bile su ukrašene bogatom dekorativnom plastikom.

Do sada je nađeno oko 1700 raznih dekorativnih fragmenata (anđeli i svetitelji, ljudske glave, zoomorfni i biljni motivi) koji su plenili lepotom ova dva carska hrama.

Od lepote ove građevina ostali su samo delovi, slomljeni u paramparčad.

Prizrenski patos, iliti pod glavne crkve u to vreme bio je najpoznatiji i najlepši deo Dušanove zadužbine. Bio je jedinstven kako na tlu Srbije, tako i šire.

Taj patos činile su velike mermerne ploče, na kojima se nalaze polja geometrijskih oblika, unutar kojih se prikazane predstave raznih figura, geometrijski složenih formi i životinja (zmajevi, grifoni, lavovi, ptice, ribe i druge).

Od njih su ostali samo komadi, a jedva da je iz tog vremena sačuvano bilo šta.

Skrnavljena je i sama humka cara Dušana.

Nad tada praznom Dušanovom grobnicom je 1965. godine postavljena mermerna nadrobna ploča. Nju su albanski ekstremisti porušili tokom Martovskog pogroma, oskrnavivši pri tome samu grobnicu.

U ovom kompleksu ranije se nalazio i spomenik Dušanu Silnom, koji je takođe uništen nakon dolaska snaga KFOR-a.

Stradali su poslednjih godina i konaci u kojima živi bratstvo.

Posle okončanja NATO bombardovanja SRJ i povlačenja jugoslovenskih snaga bezbednosti, ove tek obnovljene objekte su pripadnici OVK, nakon dolaska KFOR-a, spalili i opljačkali u junu 1999. Godine, što se ponovilo i tokom martovskih nereda 2004.

Oni su pre nekoliko godina obnovljeni ponovo obnovljeni i od tada incidenata ovde nije bilo. Dušanovi konaci vrata otvaraju stotinama vernika koji ovde žele da odsednu tokom obilazaka srpskih svetinja.

Inače, ceo manastirski kompleks nalazi se pod zaštitom Republike Srbije kao spomenik kulture od izuzetnog značaja. Do pre nekoliko godina u njemu je živelo osmočlano manastirsko bratstvo koje se nalazilo pod direktnom zaštitom nemačkih pripadnika KFOR.-a.

Danas plamen Dušana Silnog čuvaju dva monaha i tri isposnika.

Tu su za sve vernike, koji iz daleka dolaze da obiđu najveću srpsku svetinju na ovim prostorima.

Tu su da čuvaju našu baštinu, da neumorno ponavljaju priču o važnost ovog spomenika, i da se postaraju da se Dušanov plamen nikada ne ugasi.

Bonus video: